عنایت‌الله قهپایی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عنایت‌الله بن علی قهپایی نجفی اصفهانی |
| لقب | زَکیّ نجفی |
| محل زندگی | نجف • اصفهان |
| تاریخ وفات | پس از ۱۰۲۶ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | مقدس اردبیلی • شیخ بهایی • عبدالله شوشتری اصفهانی |
| محل تحصیل | نجف |
| تألیفات | مجمع الرجال |
عنایت‌الله قُهْپایی (درگذشت بعد از ۱۰۲۶ق)، رجال‌شناس شیعه قرن یازدهم قمری و نویسنده کتاب مجمع الرجال، از کتاب‌های معروف رجالی است. او در این کتاب، راویانی را که در کتاب‌های پنجگانه رجالی شیعه (رجال کَشّی، رجال طوسی، فهرست طوسی، رجال نَجاشی، رجال ابن‌غَضائِری) ذکر شده، به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرده و مواردی نیز به آن افزوده است.
عنایت‌الله قهپایی قبل از تألیف مجمع الرجال، هر کدام از کتاب‌های پنجگانه رجالی شیعه به جز رجال ابن‌غضائری را به‌صورت مستقل به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرد و به آنها حاشیه‌هایی افزود. وی همچنین بر کتاب‌های منهج المقال نوشته محمد اِسترآبادی و نقد الرجال نوشته مصطفی تَفرِشی حاشیه‌هایی نگاشت.
عنایت‌الله قهپایی در درس مقدس اردبیلی، شیخ بهایی و عبدالله شوشتری اصفهانی حضور می‌یافت. در منابع، از شاگردان وی نامی برده نشده است، با این حال آقابزرگ تهرانی از کتابی رجالی نام برده که نویسنده آن خود را ابوالحسن بن عبدالله، شاگرد قهپایی، معرفی کرده است. آقابزرگ احتمال داده که نام کامل وی، ابوالحسن بن عبدالله کاشی (درگذشت بعد از ۱۰۲۰ق) باشد.
قهپایی ملقب به زَکیّ نجفی است و درباره اصل و نسبش، اختلاف‌نظر است. برخی تراجم‌نگاران اصل او را از کوهپایه، شهری در شرق اصفهان و برخی از نجف دانسته‌اند. عبدالله افندی، تراجم‌نگار، اصل او را از نجف، ولی محل تولدش را کوهپایه شمرده است. قهبایی نسبتی به قهبایه، مُعرّبِ کوهپایه، است. وی در نجف و اصفهان و مدتی به دستور شاه عباس اول، در کوهپایه سکونت داشت.
از تاریخ وفات قهپایی اطلاعاتی در دست نیست. جعفر سبحانی، متکلم و رجال‌شناس معاصر شیعه، از تاریخ کتابتِ کتاب مَن لایَحضُرُهُ الفقیه به‌دست قهپایی نتیجه گرفته که درگذشت او بعد از سال ۱۰۲۶ق است.
پانویس
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۸۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۸۱؛ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۶۵ و ۶۶.
- ↑ غروی، مع علماء النجف الاشرف، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۰۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۰۲.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۶.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰.
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۴۹۷؛ آقابزرگ تهرانی، مصفی المقال، ۱۳۳۷ش، ص۳۴۳.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۸، ص۳۸۱.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، ۱۴۳۱ق، ج۴، ص۳۰۲.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۴۱۰.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۱، ص۲۱۷.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، گردآوری احمد بن محمد حسینی، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۳ق.
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، تصحیح احمد منزوی، ۱۳۳۷ش.
- افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق احمد حسینی اشکوری، اهتمام محمود مرعشی، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۳۱ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشعیه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- خوانساری، سید محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، تهران، دهاقانی (اسماعیلیان)، ۱۳۹۰ق.
- سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
- غروی، محمد، مع علماء النجف الاشرف، بیروت، دار الثقلین، ۱۴۲۰ق.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، کتابفروشی خیام، ۱۳۶۹ش.
پیوند به بیرون